Via mijn werkgever ben ik in contact gekomen met Vieve ter Laak van Heldere Zaken. Aanleiding hiervoor was het feit dat ik – gevoelsmatig – steeds verder aan het verdrinken was in taken, verantwoordelijkheden en gedoe op de werkvloer. Dat drukte zwaar op mijn gemoedsrust. Zowel onder werktijd als in mijn privé-leven. Altijd bezig zijn met het werk en slecht slapen zorgden voor een situatie waar ik graag iets aan wilde veranderen.
Eerst de analyse…
De eerste gesprekken met Vieve stonden in het teken van analyse. Wie ben je? Wat vind je belangrijk? Wat vind je wel/niet leuk? Hoe neem je beslissingen en waarom doe je wat je doet? Aan de hand van enkele opdrachten werden de antwoorden op deze vragen gevonden. Dat proces was niet altijd leuk, het was soms confronterend. Wel noodzakelijk om daar inzicht in te krijgen om er vervolgens ook iets aan te kunnen doen.
“Ik heb de neiging om veel werk naar me toe te trekken omdat ik weet ‘dat het dan goed gaat’. Daardoor neem ik te veel hooi op mijn vork waardoor het uiteindelijk niet goed gaat.”
Erik, 39, verantwoordelijk voor wedstrijdzaken bij een sportbond
… dan aan de slag
Met de inzichten uit de analyse zijn we aan de slag gegaan. Dat deden we aan de hand van actuele praktijkvoorbeelden. Iedere sessie besteedden we aandacht aan één of twee casussen die me op dat moment bezighielden. Mijn eigen rol stond daarbij centraal. Hoe zorg je ervoor dat je zelf het overzicht bewaard en tegelijkertijd betrokken collega’s of vrijwilligers versterkt?
Met name dat laatste is een uitdaging voor mij. Ik heb de neiging om veel werk naar me toe te trekken omdat ik weet ‘dat het dan goed gaat’. Daardoor neem ik te veel hooi op mijn vork waardoor het uiteindelijk niet goed gaat. Tevens kunnen anderen zich daardoor gepasseerd voelen of in de relax-stand schieten en mij al het werk laten doen.
Mét resultaat
De gesprekken die we gevoerd hebben en de praktische tips die ik heb meegekregen hebben ervoor gezorgd dat ik momenteel beter in staat ben om keuzes te maken in wat ik wél en niet doe. Ik maak duidelijke afspraken met mensen met wie ik samenwerk en beleg taken en verantwoordelijkheden op de plekken waar ze horen. En dat is dus lang niet altijd bij mezelf!
De mensen om me heen – vooral vrijwilligers – moeten daar nog wel eens aan wennen, merk ik. Ik los niet ieder probleem klakkeloos voor ze op maar geef ze de handvatten waarmee ze hun eigen taken kunnen doen. Ik merk dat deze manier van werken me meer rust geeft, dat is makkelijker dan afschakelen in mijn vrije tijd. Dat is waar het me uiteindelijk om te doen was!
Samengevat
Het traject dat ik samen met Vieve doorlopen heb heeft mij inzicht gegeven in mijn kwaliteiten en heeft me bewust gemaakt van wat ik moet doen om die kwaliteiten optimaal te benutten.
De aanpak – met minimale theorie en juist veel aandacht voor praktijksituaties – heb ik daarbij als zeer prettig ervaren. Een aanrader voor iedereen die met dezelfde issues kampt als ik.
Paarden reageren niet op wat je zegt of op hoe je graag over wilt komen. Zij reageren op je energie en intenties van dát moment. Door hun reactie op jouw gedrag word je je bewust van hoe je overkomt. Zo leer je veel over jezelf en over je communicatie met anderen. Zoals Corine, die als onderdeel van een Heldere Zakentraject een sessie ‘Paardenspiegelen’ deed. Ze vertelt hoe dat was en wat ze heeft geleerd van paard Tinus.
“Spiegelen met Tinus was voor mij een extra dimensie bij mijn coachingstraject. Het was een compleet nieuwe ervaring; helemaal weg uit mijn dagelijks leven. Ineens loop je dan door een manege met tientallen paarden! Ik vond het spannend maar ook leuk om te doen.
Normaal ben ik heel verbaal aangelegd, maar met een paard communiceer je op een ander niveau. Een paard hoort niet wat je zegt maar voelt de intentie. Ik ben een gevoelsmens; een paard voelt dat aan, die leeft op instinct.
Dankzij Tinus en de vragen en opdrachten van paardenman Peter heb ik heb meer kracht en blijdschap gevonden in wie ik ben en wat ik uitstraal. Elke keer als ik eraan denk geeft dat mij een warm en tevreden gevoel.
Vóór de sessie vond ik het moeilijk om duidelijk tegen anderen te zijn over wat ik van hen verwacht. Ik gaf halve aanwijzingen en liet de rest over aan hun eigen invulling omdat ik bang was dat ze me streng of onaardig zouden vinden. Van Tinus heb ik geleerd dat het juist fijn is als ik helder ben over wat ik wil; dan hoeft hij niet te raden naar wat ik bedoel en weet hij wanneer het goed is.
Ik doe nu vaker een ‘Tinusje’; hij is een begrip in mijn familie- en vriendenkring. De ervaring met Tinus was echt een cadeautje!”
Long time ago, toen ik nog werkte voor de gemeente Eindhoven, moest ik eens een plan presenteren. Ik heb werkelijk geen idee meer waar het over ging – HOE het ging weet ik nog precies.
Ik aan de slag. Goed nadenken, wikken en wegen, praten met stakeholders, de consequenties in beeld, financiën, maatschappelijke gevolgen: ik had alles gecovered. En ook de briljante wending, dé move die je niet zag aankomen, ontbrak niet.
Mijn onderliggend doel (en mijn niet-aflatend streven destijds): dat iedereen zou zeggen ‘Woow zeg! Dat heb je écht goed gedaan, Vieve.’
Ik sta voor de groep, leg het plan uit. Zweet in mijn handen – wat vinden ze ervan? Komt het applaus? Hmm. Het plan is niet verkeerd maar er is ook kritiek. Dit moet het anders, dat heb ik over het hoofd gezien. Hè, shit, dat valt tegen.
Ik hou me goed. Natuurlijk. Maar ben verdrietig en onzeker.
Ah, nog één kans op een lekker compliment! Daar is mijn leidinggevende. Die zal toch zeker wel gezien hebben hoe goed en doordacht het was? Hoe hard ik eraan gewerkt heb? Ik vraag niet naar zijn mening, ik hoop gewoon heel erg dat-ie zelf iets zegt. En ja, dat doet hij!
Weet je wat hij zei – en hij meende het echt. Hij zei: ‘Wat zag je er goed uit, Vieve!.’
BAM. Wat een afknapper. Als een natte dweil in mijn gezicht.
En niet eens omdat het zo stereotiep was, zo ongelijkwaardig, zo’n ‘oudere man-jongere vrouw’-ding. Oordelen op uiterlijk is stom, toen ook al. Maar dat was niet het pijnlijke. Het was zo’n koude douche omdat ik geen erkenning kreeg voor iets waar ik erg mijn best op had gedaan, maar wel voor iets wat er écht niet toe deed op dat moment.
Hoe goed bedoeld ook, zo werd zijn compliment een belediging. Omdat hij helemaal voorbij ging aan wat ik gedaan had.
(Het zou mooi zijn geweest als ik nu kon vertellen ‘en toen zei ik hoe erg me dat tegenviel. Hij begreep het, bood zijn excuses aan en zei dat -ie het vanzelfsprekend vond dat ik zo’n goed werk afleverde en dat ie daarom niks gezegd had’. Maar nee, zo dapper was ik niet. Ik heb de opmerking geïncasseerd en mijn teleurstelling verbeten. En dat is dan weer precies de reden waarom ik het zo goed onthouden heb. Zo gaan die dingen.)
De erkenning van anderen, dat is waar we ons bed voor uitkomen. Het is what keeps us going. Niet iedereen wordt getriggerd door hetzelfde en niet iedereen heeft evenveel erkenning nodig – maar het geldt wel voor ons allemaal. We werken niet zozeer voor het geld – ja, ook natuurlijk – maar zonder erkenning worden we snel heel ongelukkig.
Onderstaand vind je een korte opname uit een online groepstraject van vorig jaar. Hierin leg ik de basis uit over erkenning. Boeiend. Doe er je voordeel mee. Weet je meteen hoe je jezelf en anderen in de actiemodus krijgt.
Ik zorg dat mensen goed uit de verf komen op hun werk. Dat ze bereiken wat ze willen bereiken én dat de relatie met collega’s en medewerkers verbetert. En met succes – dat is waarom ik dit werk al bijna 15 jaar mag doen.
Is dit wat je nodig hebt, voor jezelf, je medewerker of voor je collega? Wil je meer weten over de aanpak van Heldere Zaken, over een individueel traject of wil je als HR inzicht krijgen in de dynamiek van gedoe? Neem dan contact op per mail. Bellen of appen kan ook: 06 52 372 572.
Als je wilt weten wat mensen beweegt dan vertelt hun gedrag je meer dan hun woorden. ‘Wat je doet heeft veel meer waarde dan wat je zegt dat je gaat doen.’
Kijk met dat in je achterhoofd eens naar dit filmpje van 20 seconden. Tweede Kamer, notulendebat Kinderopvangtoeslagaffaire, 29 april jl. We zien Wouter Koolmees, Mark Rutte en Sigrid Kaag tijdens een momentje ‘off’. Slok koffie, even contact. En dan gebeurt er dit: (Lees verder onder de video.)
https://www.youtube.com/watch?v=l2pFLgGQgao
Disclairmer: het originele filmpje is niet meer te zien op YouTube, vandaar dit filmpje met wat meer sensatie. Vergeef me dit, het gaat om het beeld en is te mooi om niet te laten zien.
Wat zag je? Ik zag vooral Koolmees hannessen en dan die zwieperd met zijn mondkap. Niet te missen.
Dit is op z’n zachtst gezegd niet handig. De reacties op social media gaan van ‘Ach momentje van onoplettendheid, dat kan ons allemaal overkomen’ via ‘Wat een sufferd’ tot ”Zie je wel, die mondkapjes zijn alleen maar voor de bühne, ze geloven het zelf niet’. And many many more, dit is koren op de molen van iedereen die een duidelijke mening heeft over het coronabeleid én over hen die het beleid maken.
Maar ik zag nog iets – iets wat ons veel vertelt over hun samenwerking: Ze zeggen er namelijk niks van!
Zowel Rutte als Kaag reageert er niet op. Rutte praat met Koolmees zonder acht te slaan op de coronaventilator. Kaag ziet het wel, kijkt vertwijfeld naar Koolmees, en zegt vervolgens niets. Terwijl een “Hé Wouter, stop daar eens mee” genoeg zou zijn. Of wat aardiger: “Wouter. Je kapje”.
Ik ga ervan uit dat zij – net als wij allemaal – in het afgelopen jaar een soort zesde zintuig hebben ontwikkeld voor de corona’s. Ik ‘voel’ die afstand als ik te dicht bij iemand ben, zeker als het langer duurt dan één minuut. En binnen voel ik me beetje bloot zonder mondkapje. Jij toch ook? Dit gezwaai valt daar onder, het valt ons direct op. Hen ook, kán haast niet anders.
Wat houdt hen tegen om iets te zeggen? Dat is gissen. De lijst van argumenten waarom mensen elkaar niet aanspreken is divers. Een greep uit de redenen:
‘Het is niet mijn verantwoordelijkheid’
‘Je wijst een collega niet terecht’
‘Wie ben ik om…’
‘Je mag niet maken dat een ander zich ongemakkelijk voelt’
‘Laat maar gaan, hij bedoelt het vast niet zo’.
Wat hier de reden ook is: het is écht niet slim. Het ondergraaft het draagvlak van de coronamaatregelen. En ook geeft het te denken over het nieuwe leiderschap en bestuurscultuur die zij voorstaan. Dit gaat over vertrouwen.
Kan het een vergissing zijn? Ja en nee. Oppervlakkig: ja, want iedereen doet wel eens onbewust dingen die niet handig zijn, daar zijn deze drie mensen geen uitzondering op. Maar op een dieper niveau: nee.
Want niemand kiest sub-optimaal. We zijn zo ‘bedraad’ dat ieder altijd kiest wat op dat moment, gezien omstandigheden en belangen, het beste is voor hem of haar. Dus ook als je dingen doet (of laat) die achteraf niet handig bleken – er was een goede reden waarom je dit koos in plaats van een andere optie.
‘Als je wilt weten wat mensen beweegt, dan vertelt hun gedrag je meer dan hun woorden.’
Herkenbaar? Heb jij mensen in je team die het niet gemakkelijk vinden om anderen aan te spreken op hun gedrag of communicatie? Heeft de medewerker er zelf veel last van – gefrustreerd, onzeker, het werk niet kunnen loslaten – of heeft het een negatief effect op resultaten en de reputatie van je organisatie?
Al vijftien jaar begeleid ik mensen om hun grenzen te herkennen en te stellen, ook – juist! – als het spannend is. Op een manier die past bij de medewerker én bij de organisatie. Dat heeft groot effect op hoe ‘lekker’ er gewerkt wordt.
Is dit wat je nodig hebt, voor jezelf, je medewerker of voor je collega? Wil je meer weten over de aanpak van Heldere Zaken, over een individueel traject of wil je als HR inzicht krijgen in de dynamiek van gedoe? Neem dan contact op per mail. Bellen of appen kan ook: 06 52 372 572.
‘Goeie naam, dat Heldere Zaken!’ Yep. Ik ben ook nog steeds blij met die brainwave van 15 jaar geleden. Vooral omdat ie de lading zo goed dekt. We zijn echt gebaat bij helderheid, want hoe meer aannames, onduidelijke afspraken en onuitgesproken meningen, hoe meer gedoe. En alles wat ik doe is gericht op ineffectieve communicatie op de werkvloer. Heldere Zaken dus.
Maar wat is het verschil tussen Heldere Zaken, een ‘gewone’ coach en een psycholoog? Het zijn drie verschillende diensten en het is maar net wat het beste bij de situatie past. Sowieso geldt dat het één niet beter is dan het ander.
Een coach kijkt met je naar huidige situatie die niet lekker loopt, wat je ervan kunt leren en welke opties je zelf ziet om het te verbeteren. Hij of zij is getraind om de goede vragen te stellen waardoor je je kwaliteiten beter kunt benutten. Er zijn tig verschillende coaches en coachstijlen.
Een psycholoog of therapeut behandelt mensen met mentale problemen. Hij of zij stelt een diagnose en begeleidt je vervolgens bij de behandeling van het probleem of stoornis. In zo’n traject is veel aandacht voor de oorzaak van de klachten en het wegnemen daarvan.
Kenmerkend voor Heldere Zaken is dat het gaat over communicatie-issues in je professionele leven. Het is coaching-plús: ik stel de goede vragen én geef een heldere uitleg over waarom je doet wat je doet en hoe je het kunt veranderen. Samen zorgen we dat je beter uit de verf komt. De basis is Transactionele Analyse. Als je houdt van modellen en inzichten ben je bij mij aan het goede adres.
Heldere Zaken, overzichtelijk op een rijtje:
Gebaseerd op Transactionele Analyse. Dat is een heldere psychologische stroming met modellen en kaders waardoor we in ongecompliceerde, niet zweverige taal over ons dagelijks denken, voelen en doen kunnen praten. Hierdoor krijg je inzicht in je gedrag en communicatie.
We pakken actuele kwesties op je werk aan. Het gaat vaak over slepende conflicten, (onuitgesproken) irritaties, hoge werkdruk of onzekerheid.
De gesprekken worden ‘on the fly’ uitgewerkt op flappen. Maak er een foto van en je hebt je inzichten altijd bij de hand. Superfijn als je in een soortgelijke situatie belandt.
Omdat je ‘gedoe nooit in je eentje doet’ wordt jouw leidinggevende betrokken bij het traject, op drie vaste momenten. Daardoor kan ieder de verantwoordelijkheid nemen die ‘m toehoort.
Het resultaat is blijvend omdat je begrijpt wát je doet, waarom je het doet en ook waarom het anders uitpakt dan je hoopt. Plus: je hebt nieuwe opties tot je beschikking die wél het gewenste effect hebben.
En natuurlijk help ik je bij het toepassen van die nieuwe vaardigheden. Stap voor stap, maar zeker.
‘Vieve, ben je dan coach, mentor of strateeg?‘ Ja, goeie vraag. Ik ben het allemaal – in een traject komen al deze rollen voorbij. En daardoor werkt het als een tierelier.
Zoals bij Jeanine, een beleidsmedewerker van een grote onderwijsinstelling: “De coaching van Vieve heeft me heel goed geholpen. Vieve kan door het stellen van de juiste vragen haar vinger precies op de zere plek leggen. De Heldere Driehoek is een middel dat ik kan blijven toepassen in verschillende situaties in mijn werk. Ik voel me zelfbewuster, ben minder afwachtend en afhankelijk van anderen. Het is makkelijker om mijn eigen standpunt in te nemen en daarop te vertrouwen. Het werk kost me minder moeite, ik kan dingen makkelijker van me laten afglijden. Ik vond het een heel leerzaam traject en heb voldoende tools om hier ook in de toekomst van te blijven profiteren!”
Ik zorg dat je beter uit de verf komt op je werk. Dat je bereikt wat je wilt bereiken én dat je de relatie met je collega’s of medewerkers verbetert. En dat is waarom ik dit werk al bijna 15 jaar mag doen.
Denk je nou ‘hee, dit is precies wat ik nodig heb’ – of is het iets voor je medewerker of voor je collega? Wil je meer weten over de aanpak van Heldere Zaken, over een individueel traject of wil je als HR inzicht krijgen in de dynamiek van gedoe? Neem dan contact op per mail. Bellen of appen kan ook: 06 52 372 572
“Als ik alleen zijn stem al hoor….!” Hij maakt een gebaar alsof-ie een dweil uitwringt. “Oeh, heb je zo’n hekel aan hem?” “Ja. Echt. Blij dat we nooit naar Limburg zijn verhuisd. Hoe ze daar práten…!” Het is duidelijk, Jan-Willem heeft een bloedhekel aan zijn collega Rens. Zo erg zelfs dat hij een afkeer krijgt van iedereen die met dezelfde tongval praat.
Wat is er aan de hand? Jan-Willem en Rens zijn beiden betrokken bij een project. Het doel van hun werk is – simpel gezegd – het bouwen van een gebouw. Rens maakt het ontwerp, Jan-Willem tekent de details van de constructie. En ze zijn het niet eens met elkaar. Helemáál niet.
Jan-Willem is van mening dat het ontwerp niet voldoet aan de eisen die vooraf door de klant gesteld zijn. Zoals hij het ziet heeft Rens veel aandacht besteed aan het uitwerken van de begane grond, maar heeft hij bij de verdiepingen steken laten vallen. Jan-Willem loopt daar tegenaan bij de technische uitwerking.
In de optiek van Rens klopt het wél. Hij interpreteert de vereisten voor de bouw op een andere manier en legt dit uit in lange mails en een hoop screenshots: alsof hij het aan een kind uitlegt. De ondertoon die Jan-Willem oppikt: ‘Doe niet zo dom, stop nou onderhand ‘ns met zeiken en doe gewoon waar je voor aangenomen bent.’ En dat gaat in cc naar het hele projectteam.
Jan-Willem wordt er boos van, wat zeg ik – pislink! Hij voelt zich te kakken gezet en redt zijn eer door terug te mailen. Lange teksten, nog meer screenshots, veel details. Beleefde zinnen waar de irritatie vanaf druipt. En ook die mails gaan natuurlijk in cc naar iedereen. Niet dat iemand erop reageert, trouwens. Geen van beiden krijgt bijval uit het projectteam. Dit kost bakken met energie en tijd. En het brengt niks positiefs.
Ondertussen maakt de projectleider zich zorgen. Hij ergert zich aan het gedoe tussen Jan-Willem en Rens, maar heeft onvoldoende kennis om er inhoudelijk iets van te vinden. Hij heeft vooral haast. Volgende week moet dit allemaal af zijn. ‘Kom op, mensen! Lever wat ik nodig heb!’
Dit is Gedoe. Met een hoofdletter. Laat je dit lopen, dan wordt het groter en groter. Het beïnvloedt niet alleen de sfeer en de samenwerking, maar ook de resultaten. En het gaat niet vanzelf over.
Hoe nu verder? “Ja, Vieve, wat nu? Want ik kan die vent niet luchten of zien. Door hem lijkt het net alsof ik loop te klungelen, terwijl hij degene is die niet goed ontwerpt!” Jan-Willem is goed gefrustreerd. “Het is een eigenwijze eikel, sorry dat ik het zeg. En aan de projectleider heb ik ook niks. Die snapt het niet eens. En zo kunnen we niet opleveren.” Diepe zucht.
Wie moet dit oplossen? Wiens verantwoordelijkheid is het om dit aan te pakken? Jan-Willem of Rens? De projectleider? Of de andere teamleden, zij zien het toch ook gebeuren?
‘De gedachte dat het probleem niet van jou is, ís het probleem’
Als jij je onmachtig en gefrustreerd voelt, is het jouw taak om ermee aan de slag te gaan. Gedoe doe je nooit alleen. Dus kijken we vaak naar de ander, of naar de ‘hogere in rang’, voor een oplossing. Maar daarmee misken je je eigen mogelijkhede en leg je je lot in andermans handen. Dus Jan-Willem, laten we onderzoeken wat je kunt doen!
Ik zie twee oplossingsrichtingen: een snelle en een duurzame. Ik zal beide toelichten. Maar voor we daarmee aan de slag gaan, moeten we op zoek naar de kern van dit gedoe.
Wat steekt er achter gedoe? Een verborgen boodschap. Communicatie bestaat uit twee niveaus: inhoudelijk en psychologisch. Het inhoudelijke is wat er feitelijk wordt gezegd of geschreven. Uit de psychologische boodschap is de toon waarop het gezegd wordt – daaruit maak je op wat er werkelijk bedoeld wordt. En die laatste is waar we op letten. Is de psychologische boodschap congruent met de inhoudelijke boodschap? Dát is bepalend voor het verdere verloop van de communicatie.
Communicatie met een bijbedoeling. Gedoe kan ontstaan als een van de gesprekspartners iets anders zegt dan -ie bedoelt, er om heen praat, of dat hij aanvoelt dat de psychologische boodschap van de ander niet congruent is met de inhoudelijke. Het gesprek draait om iets wat niet gezegd wordt maar wel bedoeld. En dat pikken we haarfijn op, en daar begint het gedoe: overdenken, aannames, emoties…je kent het wel.
(Even voor de volledigheid: je denkt misschien dat communicatie met een bijbedoeling per definitie ‘oneerlijk’ is, maar dat is niet zo. Het kan ook leuk en eerlijk zijn, denk maar aan flirten.)
Terug naar Jan-Willem en Rens. Jan-Willem maakt zich zorgen over het welslagen van het project, irriteert zich enorm aan Rens’ houding én maakt zich grote zorgen over zijn reputatie. Drie verborgen boodschappen. Maar hij spreekt het niet uit. Onder het mom van ‘geen tijd’ houdt hij het onder de pet.
Oplossingsrichting 1 (de short-cut): Storingen gaan vóór! Mijn advies: “Storingen gaan vóór. Je bent medeverantwoordelijk voor het eindresultaat. Dus gooi de verborgen boodschap op tafel. Kijk, die persoonlijke weerstand tegen Rens kun je even parkeren, dat mag een ander keer. Maar je zorg voor het eindresultaat moet je bespreken, in ieder geval met Rens en de projectleider. En dan niet via de mail maar in een persoonlijk gesprek.”
“Ah, je ziet er tegenop? Ja, dat snap ik. Zeker als je zo geïrriteerd bent. Boosheid maakt kwetsbaar en ik begrijp ook je hen niet wilt vertellen dat je vreest voor je reputatie. Dus houdt het klein in dit gesprek. Focus op het resultaat (bijvoorbeeld iets als: ‘een constructief goed gebouw, geen gedoe achteraf’) en blijf weg bij beschuldigingen aan Rens’ adres. Dat laatste lukt door te bedenken: ‘Hij doet, net als ik, gewoon zijn best om het goede te doen. Alleen vergist hij zich. En dat is menselijk’. Zo blijf je uit de emoties en stel je je constructief op. Daarmee bescherm je je reputatie. Ja, ik begrijp dat je wat moed moet verzamelen voor deze move. En wellicht wat afstand moet nemen. Maar je kunt het!”
“Is de stap te groot? Zie je niet hoe je het kunt doen? Bang dat je emoties de overhand krijgen? Laten we het samen voorbereiden zodat je je boodschap heel helder hebt.”
Oplossingsrichting 2 (de fundamentele oplossing): Leer communiceren zonder gedoe. Dit is niet de eerste keer dat Jan-Willem in een soortgelijk gedoe verzeilt raakt. Als ik met hem terugkijk op zijn loopbaan, komen er zo een aantal werksituaties boven waarin iets vergelijkbaars speelde, met telkens eenzelfde verloop: Jan-Willem voelt zich miskent en wordt boos. HIj bespreekt dat niet, maar gaat nog harder werken om te bewijzen dat hij wél OK is. Hoge werkdruk. Bozer en bozer. Niet praten. Dit eindigt met een conflict waarna Jan-Willem op zoek gaat naar een andere werkgever.
Het is dus een patroon. De fundamentele oplossing is het leren onderkennen van het eigen gedoe-patroon en het vinden van andere opties, die passen bij hem en bij de organisatie en collega’s. En dan oefenen, oefenen, oefenen, zodat de nieuwe werkhouding eigen wordt. Het resultaat mag er zijn: effectieve, gelijkwaardige communicatie zorgt voor betere samenwerking, goede resultaten, zin in de dag. En voortaan weet Jan-Willem hoe hij kan dealen met mensen zoals Rens zonder zichzelf te verloochenen. Hoe fijn is dat?
Hoe het verder ging met Jan-Willem. Jan-Willem plande een gesprek met Rens en de projectleider. We hebben dit voorbereid door een heldere focus te kiezen, de feiten van de emoties en aannames te scheiden en de zorgen van Jan-Willem onder woorden te brengen. En door een aantal opties uit te werken, waarmee de coöperatieve houding én de expertise van Jan-Willem onderstreept werd.
Tijdens het gesprek voelde Rens zich aangevallen; ‘Ja zeg, nou krijg ik overal de schuld van!’. Door te blijven focussen op het gewenste resultaat lukte het Jan-Willem om rustig te blijven: het is niet een kwestie van goed of fout, het gaat erom hoe zij samen tot een werkbaar plan komen. De opleverdatum moet wat uitgesteld maar het resultaat zal voldoende zijn.
‘Er is geen ruimte voor versoepelingen van coronamaatregelen’. Pardon?! Nóg langer deze beperkingen?!
Afgelopen zondag las ik die krantenkop en bám, er zat een bak bozigheid en verdrietigheid in me. Dat zware gevoel bleef de rest van de dag bij me en toen ik maandagochtend wakker werd, was het er nog. Het gevoel dat je op een doodlopende weg zit en dat je er niet vanaf kan.
Dit soort gevoelens van frustratie en onmacht… dat is gedoe. En omdat ik niet de enige ben die het zo ervaart én ik expert ben in het oplossen van gedoe op de werkvloer dacht ik: ik neem je mee in wat je kunt doen als je tegen het plafond stuitert.
In mijn werk – oplossen van gedoe op de werkvloer – zijn er bottomline drie keuzes als er spanningen zijn. Het kan lang of kort duren, maar uiteindelijk wordt het één van deze opties.
De situatie accepteren. Oftewel: de ellende aanvaarden. ‘Het is nou eenmaal zo, ik kan het niet veranderen.’ Alles wat je kon bedenken heb je al geprobeerd, er zit niks anders op dan het moede hoofd te laten rusten. Als je hiervoor écht met een goed gevoel kunt kiezen is het een mooie, rustige oplossing.
Als accepteren toch niet lukt – ondanks dat je je suf relativeert, vaak en diep ademhaalt en jezelf bemoedigend toespreekt– dan is er altijd de nooduitgang. Hoe heftig ook, je kunt altijd
Vertrekken. Dat kan goedschiks, in goed overleg, maar bij gedoe gaat het vaak kwaadschiks: je belandt in een burnout, krijgt lichamelijke klachten of de bom barst met een driftbui. Dan vertrek je met slaande deuren. ‘Alles beter dan dit’ – dus je pakt je biezen, verbrandt je schepen, begint opnieuw.
Dit is een pijnlijk proces. Toch is ‘kunnen vertrekken’ een belangrijke optie. Omdat als je weet dat je weg kunt, je er voor kunt kiezen om het nog even te proberen. Zo wordt ‘blijven’ je persoonlijke keuze. Die regelruimte vermindert gedoe.
Gelukkig is er nog een mogelijkheid. Niet de gemakkelijkste, wel de meest bevredigende:
Veranderen wat er te veranderen valt. De boel naar je hand zetten. Onderzoeken hoe deze situatie wél voor je kan werken. Dat lukt het best door de focus te verleggen van het omgekeerde probleem – ‘dit wil ik niet meer!’ – naar het positieve doel: ‘zo wil ik het graag!’. En dan bedenken hoe je dat kunt bereiken. Na veertien jaar Heldere Zaken kan ik zeggen: je hebt altijd meer invloed dan je denkt. Vind je regelruimte en je voelt je stukken beter.
Die drie opties heb je altijd.Dat wist ik zeker – tot nu.
Want nu, in coronatijd, maak ik voor het eerst mee dat het ook anders kan zijn. De maatregelen zetten ons klem. Telkens opnieuw gaat veiligheid boven vrijheid. De beperkingen van de coronaregels maken velen van ons ongelukkig maar er is geen persoonlijke regelruimte., niet zonder de regels te overtreden. En vertrekken kan ook niet, overal is het hetzelfde. Dus blijft er niks anders over dan accepteren, opnieuw en opnieuw. Mensen worden zo kriegelig van het ontbreken van opties. (En voor dat je denkt, ‘Vieve is een coronawappie’- dat ben ik niet. Ik neem het virus en de gevolgen heel serieus).
Corona en haar maatregelen hebben ons gegijzeld. En nu? Kunnen we dan niks doen om dat depressieve gevoel te verminderen? Jawel, ik denk het wel. Maar dat kunnen we niet alleen, dat vraagt om een wat andere aanpak van de coronapandemie. Niet fundamenteel anders, maar met oog voor het lijden dat de beperkingen met zich meebrengt. Hiervoor volg ik de aanpak van Heldere Zaken.
Gedoe vermindert door de focus te verleggen. Dat geeft veel meer mogelijkheden om het probleem op te lossen.
Van ‘Wat willen we niet?’ naar ‘Wat willen we wél?’
In coronaproblematiek: Wat willen we niet? Code Zwart. Dat willen we echt niet, die focus houden we vast. Tegelijkertijd gaat dit alleen over ‘vermijden van het probleem’ en dat beperkt het aantal oplossingen. Ik pleit voor een bredere focus, namelijk:
Wat willen we wél? Ik denk dat ik voor veel mensen spreek als ik zeg ‘We willen corona overleven in een zo goed mogelijke gezondheid op alle vlakken‘. We willen niet slechter uitkomen, als het kan béter.
En met het verleggen van die focus ontstaan nieuwe opties. Kijk maar. Als ons doel is ‘een zo goed mogelijke gezondheid op alle vlakken’ betekent dat de randvoorwaarden anders worden. Dan is wat regelruimte nodig. Want wat goed is voor mij, is niet vanzelfsprekend ook goed voor jou. Voor de een is het sporten, voor de ander is het bijpraten met vrienden of genieten van een film in een donkere bioscoop. (En ja, de basismaatregelen blijven cruciaal. Die staan niet ter discussie.)
Het ene doen, en het andere niet laten.
Gedoe verminderd door wat meer regelruimte. Frustratie wordt minder als we dingen kunnen doen die goed zijn voor ons. En dat we daar zelf zeggenschap over hebben. Dan voelen we ons minder gegijzeld, het geeft energie, onze veerkracht wordt groter en ja, dan houden we de maatregelen langer vol. Het ene doen, het andere niet laten.
Hoe dan? Wat kan wél? Wat brengt die nieuwe focus?Nou, eerst maar de voorwaarden – naast de basismaatregelen – ik doe maar een gooi:
Voor iedereen écht goede mondkapjes, vrij verkrijgbaar
Sneltesten! Bereikbaar en goedkoop.
Veel, véél meer aandacht voor een gezondere leefstijl – corona is de beste aanleiding ever
en zo verder
En dan de mogelijkheden, even zo uit de losse pols
Eenzaamheid is een groot probleem. Laat mensen hun vrienden ontmoeten, bij voorkeur in plaatsen waar de maatregelen gemakkelijk te handhaven zijn: horeca, universiteiten, hogescholen, etc.
Sporten, daar knappen we van op! Niet rigide alle sportmogelijkheden dicht maar maatwerk voor wat wél kan. Oók voor mensen ouder dan 27.
Musea, bioscopen, theaters – open met maatwerk.
Afijn, zo kan ik nog wel even doorgaan – maar je hebt een idee.
Laten we kiezen voor een brede visie op gezondheid. Geef meer regelruimte. Dan is er geheid minder gedoe en polarisatie. Ook in deze barre tijden van corona.
Mijn 50 cents. Op naar een mooi voorjaar en blijf gezond,
Dat gevoel op de hoge duikplank. Dat je daar staat en dat de hele trap vol is met ongeduldige, koukleumende mensen. Teruggaan is geen optie. Maar springen ook niet. Want man, het is hoog! En diep! Niet te doen dit! Waarom, wáárom dacht je dat je dit wilde? Alles in je roept: NEE!!
Dat, daar op die duikplank, dat is een impasse. Je staat zwaar onder druk, maar de stap vooruit kun je niet maken. En achteruit is de weg geblokkeerd. Je wilt wel, maar je durft niet. Je zit klem.
Ik zie dit vaak in mijn praktijk: een verlammende impasse waar professionals in kunnen belanden.
Je zou tegen je leidinggevende willen zeggen (schreeuwen!) dat -ie je had moeten steunen in die meeting en dat zijn “oh zo had ik het ook niet begrepen” voelde als een mes in je rug.
Je zou tegen je collega willen zeggen (woedend!) dat die zijn afspraken nou eens moet nakomen, het is gewoon onbeschoft zoals hij klanten behandelt, dat straalt (verdomme!) ook op jou af!
Of je voelt je helemaal uitgeknepen op je werk. Oh bah, de lol is er allang af. ‘Hiërarchisch-bureaucratisch’ noemen ze dat; nou het voelt het alsof je elke dag opnieuw met zware bepakking door het moeras moet zwoegen. Zo had je je werkende leven niet voorgesteld. Dus je wilt weg. Maar ja – hoe dan? Waarheen dan? Dit salaris, deze voorwaarden, deze fietsafstand… dat vind je nooit meer. (En eerlijk is eerlijk, zo goed ben je nou ook weer niet.) Nee, het heeft allemaal geen zin.
Je voert hele discussies in je hoofd, elke dag weer. Je hebt lange gesprekken met je vriendin, met je man, met je moeder, met de buurvrouw. Krijgt goede adviezen en een hoop aanmoediging. De aandacht doet goed, maar deep down weet je ook: ik ga die tips niet opvolgen. Omdat het gewoonweg niet gaat.
Dit is de duikplankimpasse en hij beheerst je leven. Hij voedt zich met jouw energie, jouw plezier, trots en toewijding. De impasse vreet je op, je bent allang je eigen leuke zelf niet meer.
Sta je op die plank, dan heb je drie opties.
De doffe ellende aanvaarden. Dit lijkt de gemakkelijkste weg, maar er zijn er niet veel die dit tot een goed einde brengen. Je moet beschikken over een (heel) klein ego, veel inschikkelijkheid en een enorme bak uithoudingsvermogen. En dan nog: hard duimen dat je niet ziek wordt, want dat is wat gebeurt als je jezelf langdurig onder druk zet.
De ‘mind-over-body’-aanpak. Dan spring je! Met de moed der wanhoop gooi je er uit wat je dwars zit, in niet mis te verstane woorden. Kijk, dat geeft lucht en helderheid. Helaas is de uitkomst ongewis. Wellicht zijn de relaties onherstelbaar beschadigd, misschien kun je er nog over praten. Maar hoe dan ook, het vertrouwen loopt een flinke knauw op.
Zelf zou ik voor deze optie gaan:
Vind een andere manier van communiceren. Het kán namelijk anders, je weet alleen nog niet hoe. Je hebt de kunst van het ‘communiceren zonder gedoe’ nog niet onder de knie. Communiceren zonder gedoe is zeggen wat je wilt, op zo’n manier dat je jezelf niet verloochent en tegelijkertijd de relatie met de ander in tact houdt. Helder en gelijkwaardig. Het is een vaardigheid die je kunt leren, ook (zelfs!) als je het van huis uit anders gewend bent.
Als je dát kan, ben je weer zelf aan zet. Je laat je emoties niet zo hoog oplopen, kiest het pad dat goed is voor jou (ook als het spannend is) en grijpt eerder in als zaken anders lopen dan verwacht. Kortom: je zet de situatie naar je hand. En zo blijf je uit die impasse.
Communiceren zonder gedoe. Beter wordt het niet.
Spreek dit stuk je aan, herken je de impasse bij jezelf of bij een ander? Ik kan helpen.
Gaat dit stuk over jou? Ai, dat is niet fijn – en dat is een understatement. Je kent het verlammende gevoel van ‘vanalles willen maar er niet toe komen’ en je stel jezelf enorm teleur. Kwaad neem je je voor om het nu écht te gaan doen – en vervolgens doe je het weer niet. Het is een vicieuze cirkel, je zit klem.
Ik kan je helpen om de impasse te doorbreken. Neem contact met me op, dan bespreken we de mogelijkheden.
Ben je leidinggevende of HR-professional? Herken je de impasse bij je medewerker of collega? Worden je tips en adviezen niet opgevolgd? Erger je inmiddels al aan die passieve houding?
Op 16 maart 2021 verzorg ik een inspiratiesessie speciaal voor leidinggevenden en HR-professionals over dit thema. We analyseren de dynamiek van gedoe – waaronder de gevreesde impasse – en onderzoeken wat jij, vanuit jouw positie, kunt doen om je medewerker of collega hierin te ondersteunen. Deze kennis gaat een hoop piekeren en energie schelen! Meer info en inschrijven via www.heldere-zaken.nl/inspiratiesessie.
De uitsmijter: Voel hoe het voelt op die duikplank Dit is een meesterlijk filmpje! Deze dappere types kregen een geldbedrag aangeboden – ik meen iets van € 30 – om van de tien-meter-duikplank te springen. Dat lijkt een eitje, tot ze boven staan. Want dan komt -ie, de verlammende impasse. Griezel en geniet!
Ten Meter Tower – NewYorkTimes films
Zelf ben ik als die gast met de tattoos. Of als de mevrouw in het blauwe badpak. Wie ben jij? Of ga je überhaupt die trap niet op? (Neem wel even de tijd voor dit filmpje, als je er eenmaal aan begint kun je niet meer stoppen en hij duurt 16 minuten.)
Graag praat ik je binnenkort helemaal bij over duikplanken, impasses én communiceren zonder gedoe. Tot dan!
Vieve
Illustratie is een still uit de film Ten Meter Tower- NewYorkTimes films
‘WE BLIJVEN BINNEN. HET IS BUITEN TE GLAD.’ OK. ‘Maar het is zo mooi buiten…’ ‘Ja he als we het nu niet doen…’ ‘Als we op de verharde weg blijven dan moet het toch kunnen?’
* inspectie van gladheid buiten *
‘We doen het, we gaan gewoon. Even klein stukje sneeuw, dan de weg op, blijven we daar.’ OK
* Stuk over de weg *
‘Zullen we hier het veld op?’ OK ‘We kunnen daar ook wel overheen, denk ik.’ OK! ‘En dan zo terug.’ OK!!
= Magisch mooi tochtje!
De dikke les: niet vooraf van alles bedenken wat er fout kan gaan, maar gewoon dóen en dan kijken ‘wat kan wél’. Totally love it!
Ik heb grote invloed op de uitslag van PSV. Ja je leest het goed: ik stuur de uitslag van PSV. Nee, dat geloof je niet he? Maar er is bewijs.
Bijvoorbeeld de wedstrijd van 10 januari, uit in Amsterdam. Was live op tv. Heb je gekeken? Dan heb je dit ook gezien:
In het begin ging het fantastisch. Voor ze goed en wel begonnen waren was het al 0-1. Die tweede zat er ook zo in: 0-2. Maar toen kwam de klad erin. Op onverklaarbare wijze sloeg het om, kwam PSV nauwelijks meer aan de bal en voor hetzelfde geld was het 5-2 geworden.
Nou, die onverklaarbare reden dat ben ik. Volgens mijn man dan. Omdat ik erbij kwam zitten.
Als hij thuis PSV kijkt en ik kom erbij zitten, gaat het namelijk direct slechter. Altijd. Al jaren. Kun je gif op innemen.
Haha Vieve, grapje zeker?
Nee echt, geen grapje. Dit méént ie. Mijn leuke, knappe, intelligente man is ervan overtuigd dat ik invloed heb op het wedstrijdverloop 125 km verderop. Door erbij te zitten.
Natuurlijk weet hij ook wel het niet waar kan zijn, hij is niet gek. En toch gelooft ie het. Zit ie te zuchten en me weg te kijken – net zolang tot ik vertrek. Pas dan kan ie weer ontspannen (en met hem de hele PSV-selectie).
Dan vraag je je toch af: hoe dan??
(Lees verder onder het filmpje)
Geen speld tussen te krijgen.
Dit ‘Vieve stuurt de uitslag van PSV’-ding is een typisch gevalletje van magisch denken. Het is de overtuiging dat de loop van de gebeurtenissen beïnvloedt kan worden door gedachten of rituelen. Zo hou je een beetje het gevoel van controle op momenten dat je aan het toeval bent overgeleverd. Het geeft rust in spannende tijden.
Dit soort bijgeloof heeft niks te maken met leeftijd, karakter, opleidingsniveau of wat dan ook. Iedereen doet het.
Toen je klein was ontweek je de lijntjes van de stoeptegels en tegenwoordig bezweer je naderend onheil door af te kloppen. Je pakt nog snel je paraplu omdat je daarmee de kans vergroot dat het droog blijft. Je weet al dat je baas gaat bellen zodra je even zit te niksen (en ja hoor, telefoon!). Vrijdag de dertiende is geen goede dag voor belangrijke afspraken, rijnummer 13 bestaat niet in een vliegtuig en met je gelukssokken aan gaat je moeilijke gesprek beter. Toch?
En gelijk heb je, want het werkt!
Het ultieme bewijs hiervoor werd geleverd op die bewuste zondag van Ajax – PSV. Want toen ik eindelijk vertrok vond PSV z’n kracht terug en bleef het godzijdank 2-2. Maar serieus, als ik er gewoon niet bij was komen zitten, was het waarschijnlijk 0-5 geworden.
Vieve
Magisch denken! Eén van de bijzondere oplossingen van de menselijke geest om te dealen met spanning en stress. Vaak onschuldig, soms verbazingwekkend en een enkele keer benauwend, wanneer mensen wel érg in hun eigen realiteit opgaan. Heb je als leidinggevende of HR-professional ervaring hiermee? Ik ben benieuwd naar je verhaal
